'O navegante', a crónica

Hai algo fantástico nos sabados pola maña que abren os meses, malia que ás veces coido que a miña cabeza sempre preferiría que o día un caese a luns. Probablemente por iso guste tanto dos días uns que caen a sábado, porque podería soñar cunha semana que empeza no lecer, na elección a vontade, ou case, ou medianamente, ou nas marxes do que deberíamos  ter como tempo de lecer pero acaba sendo reducido a un fío de praga co que tecer un mínimo collar pegadiño á pel, tales son as nosas responsabilidades e tantas as pequenas cousiñas que ir sacando para adiante agolpándose á espreita de que chege o sábado para saltar sobre nós.

Pero hoxe é sábado, e día un, e abre xullo, e estamos preto do mar. Nunha capela pequena, con esa sonoridade propia dos lugares de culto, un artista recibe a quen vai descubir a viaxe do navegante. O artista ten ese sorriso calmo onde habita a seguridade, por iso sabemos antes de que poida convidarnos á súa realidade persoal a través da voz e da evidencia experimental da documentación empregada para crear a peza artística que é a súa unha proposta honesta, e persoal. De todas as manifestacións da arte, probablemente esta sexa a máis perigosa, porque a ferida e a exposición de quen elabora a peza é extrema e polo tanto delicada ante todas as lonxitudes de onda, potente ante todas as dúbidas, dunha unicidade semellante a do santo grial. E como se a realidade da vila teatral soubese que o excepcional non pode ser enmarcado na rutina do corrente, o sol está alto no ceo ao mediodía, e nós estamos nunha capela, dispostos a saber dese cáliz do que bebeu toda a cultura, e que no ataque invasor ficou escondido.

O navegante é a visión dun neno da realidade que foi a sala NASA, o proxecto NASA, a vida NASA. Nas palabras de Tristán, seu autor, que viviu a súa infancia entre as realidades deste grandísimo proxecto de investigación, vivencias e creación cultural sito en Compostela, alí na carballeira de San Lorenzo, o navegante fará que as lectoras nos adentremos nun mundo excepcional a través da proposta escénica dun teatro que nos absorberá na viaxe personal do heroe. Poderemos ter esa visión privilexiada do que soñamos entre bambalinas dese lugar que non só foi espazo xeográfico, que nas súas achegas escénicas, musicais, performativas, incriblemente arriscadas, nas noites de peche nas que probablemente se demostrase nas conversas interiores a (non) existencia de todos os deuses… na creación, na cultura viva e subversiva, porque non debería haber outra que cando a cultura é complacente a construcción da forza dun país desde o coñecemento queda relegada á supervivencia do navegante que aboia, do náufrago que fracasou e pensa que baixo mar aínda pode chegar a bicar outro tipo de terra. O navegante de Tristán Ron ten as chaves do pasado que foi, do que non se viu, do que puido ser e do relato do que quedou truncado, trae da man un anaco da súa nave, anaco dabondo para disparar a memoria, para que a voz de tantxs outrxs navegantes tezan a nave que nunca poderá subxugarse. Porque como aprendemos de Moore, Pratt, Moebius ou Sfar, as ideas son inmortais, tamén as historias.